فیزیوتراپی در دوران بارداری

بارداری به عنوان یک روند طبیعی در بخشی از زندگی خانم‌ها با تغییرات قابل توجه جسمی و روحی همراه است
و ناآگاهی از این تغییراتو چگونگی مقابله با مشکلات احتمالی که بر اثر این تغییرات می‌تواند ایجاد شود،
ممکن است منجر به بروز صدماتی شود که گاهی آثارش می‌تواند مادر را حتی تا سال‌ها بعد از زایمان
دچار ناراحتی کند یا اینکه باعث بروز زودرس مشکلاتی شود که معمولا در دوران پیری گریبان‌گیر زنان می‌شود.
مسئله بعدی زایمان مادران است که معمولا به علت ناآگاهی آنان از روش‌های مختلف تسهیل زایمان با درد و مشکلات بعدی همراه است.
این مقاله مطالبی در مورد فیزیوتراپی در دوران بارداری را برای شما باز گو میکند که امیدوارم برای شما مفید واقع شود.

تغییرات عضلانی و اسکلتی در فیزیوتراپی در دوران بارداری

زمانی که یک تحول بزرگ در بدن رخ می‌دهد، بدن از حالت طبیعی خود خارج می‌شود. به همین دلیل است
که بارداری نیز باعث تغییرات زیادی در بدن می‌گردد. تغییرات بدن در بارداری می‌تواند از تغییرات معمول و
قابل انتظار مانند ورم و افزایش حجم مایعات در بدن، تا تغییرات کمتر شناخته شده‌ای، مثل مشکلات بینایی
متغیر باشد. برای اطلاع از تغییرات احتمالی چه آنهایی که در اکثر خانم‌های باردار پیش می‌آید و
چه آن دسته‌ای که به ندرت و فقط برای برخی از مادران اتفاق می‌افتد، لازم است آشنایی کافی داشته باشید
تا بدون نگرانی از بیماری مزمن، به انتظار تولد نوزاد خود بنشینید.البته فیزیوتراپی در دوران بارداری بسیار به بهبود
این تغییرات به وجود آمده کمک میکند.

۱. تغییرات هورمونی

تغییرات هورمونی و فیزیولوژیکی که با بارداری اتفاق می‌افتند، اجتناب ناپذیر است. در زنان باردار
به طور ناگهانی و شدید، هورمون‌ هایاستروژن و پروژسترون افزایش می‌یابد. همچنین تغییراتی
در مقدار و عملکرد تعدادی از هورمون‌های دیگر هم در این افراد تجربه می‌شود.استروژن و پروژسترون
مهم‌ترین هورمون‌های بارداری هستند. یک زن در طول دوره بارداری بیشتر از کل زمانی که باردار نیست، استروژن تولید می‌کند.

۲. تغییرات حسی

بارداری می‌تواند به طرز چشمگیری دید زن به دنیای اطراف، طعم و حس بویایی او را تغییر دهد.

۳. تغییرات سینه و دهانه رحم

تغییرات هورمونی که در سه ماهه اول بارداری شروع می‌شود، منجر به تغییرات فیزیولوژیکی زیادی در
سراسر بدن خواهد شد. این تغییرات به بدن مادر برای تحمل بارداری، زایمان و شیردهی کمک می‌کند.

۴. تغییرات پوست، مو و ناخن

بسیاری از زنان در طول بارداری تغییرات ظاهری در پوست خود مشاهده می‌کنند. اگر چه اکثر این تغییرات
موقتی هستند، بعضی هم مانند ترک پوست می‌توانند به طور دائمی باقی بماند. علاوه بر این، زنانی که
برخی از این تغییرات پوستی را در دوران بارداری مشاهده می‌کنند بیشتر احتمال دارد در بارداری‌های بعدی
یا حتی در صورت مصرف قرص‌های ضد بارداری هورمونی نیز این علائم را تجربه کنند.

۵. تغییر سیستم گردش خون

موارد زیر در دوران بارداری رایج هستند:

• نفس نفس زدن در حین بالا رفتن از پله‌ها
• احساس سرگیجه پس از سریع ایستادن
• تغییر در فشار خون

به دلیل گسترش سریع عروق خونی و افزایش فشار بر قلب و ریه‌ها، زنان باردار خون بیشتری تولید
می‌کنند و باید در حین فعالیت‌های فیزیکیاحتیاط بیشتری نسبت به زنان غیر باردار داشته باشند.

۶. تغییرات تنفسی و متابولیکی

در بارداری، میزان اکسیژنی که در خون حمل می‌شود، افزایش می‌یابد. این مسئله به دلیل افزایش تقاضا
برای خون و بزرگ شدن عروق خونی است. این بزرگ شدن باعث افزایش در میزان متابولیسم دوران بارداری
می‌شود و نیاز به جذب انرژی و احتیاط بیشتر در انجام فعالیت‌های جسمی را بیشتر می‌کند.

هدف فیزیوتراپی در دوران بارداری

• ارتقا و حفظ سطح بالای جسمانی و روحی مادر حین بارداری
• آموزش ورزش‌های مناسب در دوره بارداری و پس از زایمان
• آموزش لازم برای حفظ وضعیت صحیح در دوران بارداری
• آگاهی پدر و مادر از روند بارداری و زایمان و نگهداری از کودک
• کمک به آماده سازی و تسهیل زایمان و تسکین دردهای زایمانی

فواید فیزیوتراپی در دوران بارداری

فیزیوتراپی در دوران بارداری بسیار حائز اهمیت است. فیزیوتراپی به خاطر ارائه تمرینات ورزشی خاص زنان باردار
را برای تحمل دوران بارداری آماده می کند. از جمله فوایدی که فیزیوتراپی در زنان باردار دارد به شرح ذیل می باشد :

•  سهولت در زایمان و کاهش نیاز به انجام جراحی
• کاهش استرس مادر
• کنترل افزایش وزن مادر
•  کاهش یافتن زمان زایمان
•  بالا رفتن استقامت قلبی و عروقی
• کاهش ناراحتی های این دوره از جمله : خستگی ، تهوع ، ورم اندام ، گرفتگی ، درد پاها و کمر

عوارض فیزیوتراپی در دوران بارداری

اکثر مادران باردار بر این باورند که در این دوران نباید بر بدن خود فشار غیر عادی وارد نمایند، چه برسد که
در این دوران فیزیوتراپی انجام دهند که پر از اشعه است.
بر خلاف این این تصور فیزیوتراپی در دوران بارداری اصلا از اشعه استفاده نمی گردد.

سوالات مطرح در دوران بارداری

۱. آیا فیزیوتراپی در دوران بارداری خطرناک است ؟

با توجه به توضیحات فوق نه تنها خطری برای مادر ندارد بلکه فوایدی از جمله
سهولت در هنگام زایمان، کاهش استرس مادر، کنترل افزایش وزن، کاهش یافتن زمان زایمان، بالارفتن استقامت قلبی و عروقی، کاهش خستگی و درد عضلات را به دنبال دارد.

۲. فیزیوتراپی در دوران بارداری به چه نحوی است؟

این نوع فیزیوتراپی معمولا در هفته های بین ۹ الی ۱۶ انجام میگیرد. ابتدا شرایط فرد توسط متخصص زنان بررسی میشود
که مشکلی برای فیزیوتراپی نداشته باشد و فیزیوتراپی برای سلامت مادر و جنین مشکلی پیش نیاورد. سپس شاخص
توده بدنی مادر توسط پزشک بررسی و بهترین نحوه فوتراپی برای مادر تجویز میگردد.

۳. چگونگی تقویت لگن در دوران بارداری ؟

عضلات کف لگن که مثانه، رحم و راست روده را کنترل می کنند کگل نام دارند. یکی از مهم ترین توصیه های پزشکان متخصص زنان و زایمان
به مادران در پیش از بارداری، دوران بارداری، نقاهت پس از زایمان و در سراسر طول عمر خود، انجام دادن ورزش های عضلات کف لگن یا کگل است.
مهم ترین مزیت تمرین های کگل پس از زایمان پیشگیری از بروز بی اختیاری ادرار است. روش های تقویت لگن :

• روی یک صندلی‌ سفت بنشینید. کمی به جلو متمایل شوید و پاهایتان را از یکدیگر باز کنید (وقتی مهارت یافتید، ورزش کف لگن را در هر وضعیت، هر زمان و هر مکان می‌توانید انجام دهید).
• با تمرکز بر عضلات واژن، عضلات کف لگن را منقبض کنید. سعی کنید این ماهیچه‌ها را تا حد توان به سمت بالا و به داخل واژن بکشید
  و احساس کنید که کف لگن به سمت بالا و دور از نشیمنگاه صندلی کشیده شده است.
•  این حالت را برای ۳۰ ثانیه حفظ کنید.
• به آرامی آن را رها کنید و به احساس رها شدن توجه کنید.
• با تمرکز بیشتری عضلات منقبض را رها کنید.
• هنگام اجرای تمرین عضلات کف لگن، نفس خود را حبس نکنید.
• تصور کنید که کف لگن آسانسور است و ماهیچه‌های لگن و رحم را طبقه به طبقه به سمت بالا می‌کشید.
  در هر طبقه می‌توانید بایستید و وانمود کنید که مردم وارد آسانسور و یا از آن خارج می‌شوند و
  سپس به طبقه‌ی دیگر حرکت می‌کنید – بالا یا پایین.
• مطمئن شوید که انقباض‌های سریع و آهسته را نیز با کنترل اجرا می‌کنید. به این ترتیب، مطمئن خواهید شد
  که تارهای عضلانی با حرکات سریع و کند نیز در حال فعالیت هستند.

۴. فعالیتهای زنان باردار چگونه باید انجام شود ؟

رسیدگی به امور منزل بعد از ۶ ماهگی در صورت عدم رعایت نکات ایمنی و سلامتی، خطراتی را برای مادر و جنین به همراه دارد.
خانمهای باردار به علت سنگینی وزن جنین و مایع داخل کیسه آب، ستون فقرات خود را نمی توانند کاملاً صاف نگاه دارند
و گاه حتی سرپا ایستادن های متوالی نیز برای آنها دشوار است.

کارهایی همچون شستن کف، جارو کشیدن معمولاً در مدت زمان کوتاهی انجام می گیرند اما آسان هم نیستند.
بنابراین برای آنکه تا حد امکان کمتر احساس خستگی کنید، باید با وضعیت صحیح ایستادن و یا خم شدن آشنا باشید.
مثلاً دسته جارو برقی یا کف شوی را باید از بالاترین قسمت آن در دست بگیرید، بطوری که تا آنجاکه ممکن است کمرتان صاف بوده زانوها را خیلی کم خم کنید.
توجه داشته باشیدکه ساک های خرید نباید بیش از حد سنگین باشند و وزن آنها نبایستی از ۴ کیلوگرم بیشتر باشد.
ضمناً همیشه ساک های خرید را بین دو دوست به طور مساوی تقسیم کنید و هرگز همه را با یک دست بلند نکنید. پ

۵. مطلقاً ممنوع!!!

• 

  خم شدن به طرف جلو

• فشار وارد آوردن به بدن با بالا بردن دستها. مانند موقعی که می خواهیم وسیله ای را بالای کمد بگذاریم.
• انجام کارهایی که نیاز به استفاده ازنردبان دارند. در دوران بارداری حفظ تعادل بدن بر روی پله های باریک مشکل است.
• کارهایی که باعث خستگی زیاد بدن می شوند مانند تمیزکردن دیوارها، شستن و نظافت جاهای مختلف بطور ممتد.
• بلند کردن و حمل وسایل سنگین مانند کیسه برنج، ساک خرید و امثال آن با هردو دست بطور همزمان، طوری که شکم و وزن بدن را متحمل شود.

۶. آیا پریدن در دوران بارداری خطرناک است ؟

بسیاری از پزشکان متخصص زنان و زایمان توصیه می­کنند که زنان باید در طی دوران بارداری خود از انجام تمرینات ورزشی
مانند پریدن، طناب زدن و یا استفاده از کیسه بوکس خودداری کنند، چون انجام این گونه تمرینات که پریدن هم جزء اصلی
آن­ها است، برای زنان حامله خطرناک بوده و احتمال بروز عوارض منفی را در بدن خود این افراد و جنین داخل رحمشان افزایش می­دهد.
در واقع، پریدن زیاد باعث شل شدن رباط های بدن زنان حامله شده و خطر آسیب رسیدن به جنین و سقط او را افزایش می­دهد

۷. ورزش های امن در دوران بارداری ؟

• 

  شنا کردن

• پیاده­ روی
• دوچرخه سواری (دوچرخه ثابت)
• حرکات ورزشی سبک
• انجام ورزش­های هوازی، که دارای پرش کمتری هستند
• ورزش یوگا
• انجام تمرینات کششی

۸. آیا خم شدن در دوران بارداری مضر است؟

طبیعت بدن زنان باردار، سیستم زیرسازی فوق العاده امنی را برای رشد جنین داخل رحم فراهم می کند.
همچنین، مایع آمنیوتیک موجود در کیسه آب مادر باردار به جنین داخل رحم او اجازه می دهد تا به راحتی
بازوها و پاهای خود را حرکت داده و با تنفس کردن و جنب و جوش، تلنگری به اطراف دیواره رحم مادر خود وارد کند.
البته، فراموش نکنید که وجود این حالت در داخل رحم به جنین کمک می کند تا موقعیت خود را هم به راحتی تغییر دهد،
اما خم شدن بیش از حد مادران در دوران بارداری به هیچ وجه خوب نبوده و می تواند سلامت نوزاد متولد نشده را تحت تاثیر قرار دهد.

خم شدن آرام و کم مادران در دوران بارداری به جنین داخل رحم این افراد هیچ صدمه ای نمی زند، با این حال ممکن است
رشد جنین داخل رحم را کمی دشوار کرده و مشکلاتی برای او به وجود آورد. حتی در برخی موارد، خم شدن بیش از حد زنان باردار
ممکن است خطر ابتلا به برخی بیماری های دوران بارداری را افزایش داده و باعث بروز ناراحتی های دیگر در بدن خود مادر و جنین داخل رحم او شود.

تاثیرات خم شدن بیش از حد در این دوران:

• خطر افزایش سقط
• ایجاد سر گیجه شدید
• احساس سوزش سرِدِل
• فشار زیاد به ستون فقرات

۹. زمان خواب در دوران بارداری ؟

به دلیل اینکه میزان خواب در زنان باردار به افزایش احساس آرامش در آنها کمک می‌کند بین ۷ تا ۸ ساعت خواب
در شب و یک استراحت ۱ تا ۲ ساعته در نیمروز برای این افرد طبیعی و مفید است.

۱۰. وضعیت صحیح ایستادن در دوران بارداری

فرد باید صاف بایستد و سر خود را به سمت جلو، عقب و اطراف کج نکند و چانه خود را بالا بگیرد.
سر و شانه‌های خود را در حالت کشیده قرار دهد و در طول روز مرتب عضلات باسن و شکم خود را
منقبض کند و گاهی نیز روی پنجه پا خود را بالا و پایین بیاورد. همچنین یک تمرین مناسب برای ایجاد
وضعیت مناسب سر و گردن و ستون فقرات قرار دادن یک کتاب روی سر و راه رفتن به دور اتاق،
به گونه‌ای است که کتاب از روی سر نیفتد. برای این کار نباید از دست‌ها کمک گرفته شود.

۱۱.وضعیت صحیح نشستن در دوران بارداری

در این حالت فرد باید به صورت مرتب در طول روز ورزش چرخش خلفی لگن را انجام دهد
( فرد سعی می‌کند قوس کمر را با منقبض کردن عضلات شکم برطرف کند و پس از چند ثانیه انقباض، خود را شل کند)
به منظور حفاظت از قوس کمر فرد باید در حالت نشسته یک بالشت کوچک یا حوله رول شده
بین منحنی کمر خود یا پشتی صندلی قرار دهد و کاملا باسن خود را به عقب صندلی ببرد
( این نکته به هنگام رانندگی نیز باید رعایت شود). اگر پای شما به زمین نمی‌رسد یک جعبه کوچک
زیر کف پای خود قرار دهید تا زانوهای شما هم سطح باسن شما قرار گیرد.
همچین برای جلوگیری از فشار آمدن به مفاصل لگنی باید در حالت نشسته از انداختن یک پا روی پای دیگر اجتناب شود.

۱۲. وضعیت صحیح درست خوابیدن در بارداری

نیازی نیست در مورد حالات خوابیدن خود در سه ماهه اول بارداری نگران باشید.
اما باید از خوابیدن روی شکم پس از پایان سه ماهه اول اجتناب شود. همچنین خوابیدن
در حالت طاقباز پس از پایان سه ماهه دوم به علت فشار آوردن رحم به ورید اجوف نباید
بیشتر از پنج دقیقه طول بکشد و در طول این پنج دقیقه به منظور جلوگیری از فشار بر
ورید اجوف تحتانی و کاهش فشار رحم بر عروق شکمی و همچنین افزایش برون ده قلبی،
یک بالشت کوچک یا حوله رول شده را زیر لگن سمت راست قرار دهند. همچنین در ماه‌های اول
نیز بهتر است هنگام خوابیدن به پشت یک بالشت زیر زانوها قرار بدهند تا منجر به نزدیک شدن قوس کمربه زمین شود.

به طور کلی در دوران بارداری خوابیدن به پهلوها خصوصا در ماه‌های بالاتر مناسب‌تر است
(خوابیدن به پهلوی چپ بهتر از راست است چون باعث کاهش فشار بر ورید اجوف تحتانی شده و ورم اندام تحتانی را کاهش می‌دهد.)
برای بلند شدن از تخت نیز فرد باید به آرامی اول به پهلو شود بعد بنشیند.

۱۳. وضعیت صحیح خوابیدن در ماه های آخر بارداری

بهترین و ضعیت خوابیدن، خصوصا در ماه‌های آخر، خوابیدن به صورت یک چهارم چرخش از وضعیت به شکم خوابیده است
زیرا در این حالت بدون اینکه وزن بدن مادر روی شکم فشار بیاورد، وزن بچه روی زمین منتقل می‌شود.
با قرار دادن یک بالشت زیر زانوی بالایی نیز میتوان وضعیت را تثبیت کرد.

۱۴. نحوه صحیح کار کردن در دوران بارداری ؟

بارداری، بیماری نیست و زن باردار تنها باید کمی محتاطانه‌تر رفتار کند. طی ۳ ماه نخست بارداری
هیچ‌گونه منعی برای انجام فعالیت‌های حرفه‌ای وجود ندارد.در دوران باردای باید به ریتم بیولوژیک بدن احترام گذاشت.
به مرور که جنین رشد می‌کند و شکم بزرگ‌تر می‌شود، خانم‌های باردار بیشتر احساس خستگی می‌کنند
و ادامه دادن کار دشوار می‌شود. نباید فراموش کنیم اولویت، سلامت فرزند است.
پس اگر شاغل و باردارید این نکته‌ها را در محیط کار مدنظر قرار دهید:

• از فعالیت‌های طولانی خودداری کنید و هر چند دقیقه یک بار به خصوص اگر احساس خستگی کردید، استراحت کنید.
• هرگز وسایل سنگین بلند نکنید.
•  اگر در محل کار امکان استراحت و دراز کشیدن وجود داشت می‌توانید در ساعت ناهار کمی استراحت کنید اما اگر موقعیت مهیا نباشد این موضوع مشکل‌آفرین می‌شود. می‌توانید پاره وقت کار کنید و زودتر برای استراحت به خانه برگردید.
• نحوه نشستن و وضعیت بدنی زن باردار در محیط کار مهم است. کمردرد از جمله مشکلات و ناراحتی‌های شایع در دوران بارداری است. برای پیشگیری از این موضوع از یک بالشتک پشت کمرتان استفاده کنید.
• فرقی نمی‌کند کار شما ایستاده است یا نشسته. به هر حال هرازگاهی راه بروید و ماهیچه‌های‌تان را بکشید تا خون در بدن‌تان به گردش بیفتد.
• اگر مجبورید نشسته کار کنید، از ۳ ماهه دوم بارداری به بعد پاهای‌تان را دراز کنید تا دچار ورم پا نشوید.
•  از ماه ششم بارداری به بعد به طور مداوم ایستاده کار نکنید.
•  حتما به همراه خود میوه و غلات به دفتر کارتان ببرید و مصرف کنید. خوردن حجم کم غذا در  چند وعده مانع از سنگین شدن معده و بروز حالت تهوع می‌شود.

ورزش درمانی بعد از زایمان برای درمان دو تکه شدن شکم

یکی از عوارض بارداری جداشدن فیبر های عضلات شکمی از هم است دیاستزیس رکتی (دو تکه شدن شکم) که فرایندی شبیه فتق شکمی را بعد از زایمان ایجاد میکند و شکم حالتی بیرون زده و شبیه فتق می شود .این فرایند علاوه بر جنبه های  منفی زیبائی فرد را مستعد بیماری های ناشی از ضعف عضلات شکم مانند کمر درد می نماید.بررسی ها نشان می دهد ده دقیقه  ورزش در روز می تواند در رفع این عارضه تاثبر دارد. برای این تمرین کافی است شکم را بداخل کشیده و نگه دارید و همزمان نقطه باز شده را با دست نگه دارید.این تمرین را می توان در وضعیت های مختلف انجام داد.

امیدوارم که این مقاله برای شما مفید واقع شود.
نظراتتان را باما به اشتراک بگذارید.     

کلینیک فیزیوتراپی پارسا در خیابان باهنر واقع شده است و توسط خانم پروانه مالرمضانی و کادر مجرب ایشان اداره میشود.
این کلینیک آرامش و صبر را الگوی خود قرار داده و سعی کرده رضایت بیماران را در اولویت خود قرار دهد. هم چنین ایشان
سابقه ۲۵ سال فعالیت مستقیم در آکادمی تخصصی اختر که زیر مجموعه دانشگاه علوم پزشکی است را نیز داراست.
امکاناتی که این کلینیک در اختیار بیماران خود قرار میدهد شامل مواردی از قبیل؛ لیزر درمانی، التراسوند درمانی، شاک ویو تراپی، تکاردرمانی،
گرما درمانی، ماساژ درمانی، الکترو درمانی، دیاترمی تراپی، مگنت درمانی، پرتو درمانی.
این مرکز همچنی در درمان بیماری های زیل هم بسیار میتواند به شما کمک کند؛ تنیس البو، گلف البو، درمان انواع بی اختیاری، بهبود اثرات
سکته مغزی، دیسک کمر و گردن، فیزیوتراپی انگشتان پا و دست

[contact-form-7 id=”4267″ title=”مشاوره فیزیوتراپی”]